Limun

Engleski naziv: lemon; njemački naziv: zitrone; latinski naziv: citrus x limon.

Limun je citrusno voće i naziv za drvo koje ga daje. Vjerovatno je najpopularne citrusno voće na svijetu. Nutritivno je veoma bogata i vrijedna namirnica, te ima dosta korisnih svojstava za naš organizam, te bi ga svi trebali redovno uključivati u ishranu.

Iako je ovaj citrus dostupan u svako doba godine, vrhunac njegove sezone je tokom ljeta. Dozrijeva u maju, junu ili avgustu, zavisno od područja i klime. Limuni su ovalnog oblika sa blago hrapavom (a ponekad i glatkom) korom, živopisno žute boje. Iznutra, meso voćke je podijeljeno na 8-10 dijelova (kriški). Može sadržavati sjemenke u sebi, ali i ne mora, što zavisi od njegove sorte. Okus limuna je opor i kiseo, sa vrlo izraženim osvježavajućim okusom citrusa. Postoji dosta sorti limuna, neke su nastale prirodnim, a neke vještačkim ukrštanjem. Postoje sorte izrazito kiselog okusa ili manje kiselog, ali i sorte slatko-kiselog okusa. Stablo limuna može da naraste do visine od 6 metara.

Limun se uzgaja širom planete, a najveći uzgajivači su Indija i Argentina.

Istorija i porijeklo

Pravo porijeklo limuna nije potpuno utvrđeno. Utrvđeno je da su prvi nasadi limuna uzgajani u Asamu na sjeveroistoku Indije i još sjevernije na prostorima Burme i Kine. Institut koji se bavi genetičkim porijeklom je sproveo istraživanje o porijeklu limuna, te dokazao da je limun nastao ukrštanjem sorte kisele narandže i citrona. Iako je nastao ukrštanjem, vijekovima uspjeva kao samostalno stablo. Saznanje o limunu i njegovom korištenju se proširilo Evropom početkom 11 vijeka. Prvi zapisi o postojanju limuna pronađeni su u arapskim zapisima iz 10 vijeka. U to vrijeme na prostorima arapskih zemalja limun je bio poznato i kultivirano voće u njihovoj zajednici.

Interesantno za istoriju limuna je saznanje o njegovoj blagotvornosti, prvenstveno zbog količine vitamina C u njemu. Naime, Džejms Lind (engl. James Lind) doktor škotskog porijekla je 1747. godine, kada nisu postojala nikakva saznanja o vitaminama razvio teoriju o liječenju skorbuta (bolest prouzrokovana nedostatkom vitamina C) uzimanjem citrusnog voća – limuna. Nedugo nakong toga, limun je kao i druge vrste citrusnog voća postao veoma skupocjen i tražen, jer je postao sredstvo liječenja protiv skorbuta, bolesti koja je u to vrijeme zbog tadašnje ishrane bila česta i opasna.

Nutritivna vrijednost

Limun u sebi sadrži brojne nutrijente i jedinjenja vrlo korisna za naš organizam. 100 grama limuna ima samo 29 kcal, jer ne sadrži mnogo šećera. Njegova energetska vrijednost je jedna od najmanjih među ostalim citrusnim voćem. 100 grama limuna ima oko 3 grama vlakana što zadovoljava oko 7% RDA preporuke za vlakna na dnevnom unosu. Limun pripada grupi voća sa izrazito niskim glikemijskim indeksom.

Limun je odličan izvor vitamina C, te zadovoljava preko 85% RDA dnevne potreba vitamina C. Vitamin C (askorbinska kiselina) je topivi vitamin u vodi i primaran za naš organizam. Jedan je od najvažnijih prirodnih antioksidansa u borbi protiv slobodnih radikala. Unošenje vitamina C kroz hranu je svakodnevna potreba za naš organizam jer ga naše tijelo ne može samo sintetizovati, a osim njegovih prirodnih antioksidativnih svojstava, on nevjerovatno ojačava naš imunitet i pomaže u borbi protiv raznih bakterijskih i virusnih infekcija.
Osim vitamina C, limun je bogat kompleksom vitamina B. Bogat je mineralima kao što su kalcijum, bakar, željezo i magnezijum, a od svih najviše je bogat kalijumom, čak više nego jabuke ili grožđe, koje su inače poznate po svom bogatom sadržaju ovoga minerala.

Limunska kiselina u ovom voću je prirodni zaštitnik za naš organizam, jer blagotvorno djeluje na metabolizam (digestivni sistem), a istraživanja su dokazala da ima pozitivne efekte na razbijanje bubrežnih kamenaca. Sok limuna sadrži oko 8% limunske kiseline.

Limun sadrži jedinstvena flavonoidna jedinjenja koji umanjuju rizik od dobijanja malignih oboljenja.

Limun - Detaljne nutritivne vrijednosti

NutrijentMjerna jedinicaKoličina
Energetska vrijednostkcal 29
Ukupno proteinag1,10
Ukupno ugljenih hidratag9,32
Ukupno mastig0,30
– od toga: zasićene masne kiselineg0,039
Dijetalna vlaknag2,8
Holesterolmg0
Vodag88,98
Ukupno šećerag2,5
Mononezasićene masne kiselineg0,011
Polinezasićene masne kiselineg0,089
Vitamin AIU22
Vitamin B1 (Tiamin)mg0,040
Vitamin B2 (Riboflavin)mg0,020
Vitamin B3 (Niacin)mg0,100
Vitamin B6 (Piridoksin)mg0,080
Vitamin B12 (Kobalamin)mcg0
Folatimcg11
Vitamin B5 (Pantotenska kiselina)mg0,190
Vitamin Cmg53
Vitamin DIU0
Vitamin EIU0
Vitamin Kmcg0
Kalcijum (Ca)mg26
Bakar (Cu)mg0,037
Željezo (Fe)mg0,60
Magnezijum (Mg)mg8
Fosfor (P)mg16
Kalijum (K)mg138
Natrijum (Na)mg2
Cink (Zn)mg0,06
Mangan (Mn)mg0,030
Selen (Se)mcg0,4
Vrijednosti navedene u tabeli odnose se na količinu od 100 grama namirnice.


Uticaj na zdravlje

Do sada smo već naznačili koliko limun može da bude koristan za naše zdravlje zbog svog bogatog nutritivnog profila. Konzumacija limuna umanjuje rizik dobijanja mnogih bolesti, što je dokazano brojnim studijama i analizama na ispitanicima. Zbog bogatog sadržaja vitamina C, limun je bio najčešće ispitivano citrusno voće da bi se dokazale teorije o pozitivinim efektima na naše tijelo. Ubacivanje ovog voća u našu ishranu, može znatno da umanji mogućnost od dobijanja moždanog udara, posebno kod ženske populacije. Istraživanja su pokazala da je rizik smanjen čak do 15%.

Spomenuli smo koliko su antioksidansi i ostala jedinjenja bitna protiv pojave slobodnih radikala i smanjenja rizika od raka, ali limun kao antioksidans ima vrlo jak uticaj na naše tijelo i u drugim područjima. Vitamin C igra bitnu ulogu u stvaranju kolagena, te konzumacija limuna može imati blagotvoran uticaj na kožu od mogućih oštećenja izloženosti suncu. Vitamin C generalno hrani kožu, te proizvodnjom kolagena popunjava neravnine na koži (brazde), te je zateže i daje joj bolju elastičnost. Preventivno djeluje na pojavu astme, gojaznosti, dijabetesa i ostalih srčanih bolesti. Uzimanje limuna može ojačati vaš imuni sistem i zaštiti vas od dobijanja raznih bakterijskih i virusnih bolesti, najčešće gripa ili prehlade.

Ključ dobre ishrane nije u tome da unesete što više jedne namirnice, pa i u ovom slučaju limuna. Ključ je umjerenost. Da bi postigli bolju i kvalitetniju ishranu trebate se koncentrisati na raznovornost dobrih i kvalitetnih namirnica, a ne na količinu unosa nekih od njih.

Konzumacija limuna može imati i kontra-efekat kada je u pitanju naše zdravlje. Osobe sa želučanim problemima mogu imati negativna iskustva sa pretjeranim uzimanjem limuna, kao što je ubrzani rad srca. Limunska kiselina može prouzrokovati mučninu i povraćanje, te još mnoge simptome koji variraju u zavisnosti od individue.

Kupovanje i čuvanje

Kada kupujete limune, oni sa tanjom i glađom korom imaju tendeciju da sadrže više soka, te su sočniji i ukusniji. Pokušajte procjeniti komade koji se čine možda malo više težim nego ostali, jer sadrže više soka. Svjež limun je dostupan tokom čitave godine, ali kada ga kupujete, birajte one sa punom i bogatom bojom, jer su svježiji. Ako, pak volite više kisele nego inače, gledajte da im je tekstura kože ili vrh gdje su ubrane pomalo zelenkaste boje. Zelenkasto prošarani su oni još nedozreli limuni i oni bi trebali da budu kiseliji. Što su više zreli, više imaju svoj slatko – kiseli okus. Znake stajanja, propadanja ili truljenja možete prepoznati tako što su na opip mekani, te im je tekstura kože pomalo tamnije i uvele boje.

Na sobnoj temperaturi bez velike izloženosti sunčevoj svjetlosti limun može zadržati svoju svježinu oko 5-7 dana. Čuvanjem limuna u frižideru možete produžiti njihov rok trajana na, čak, 2-3 sedmice. Svježe cijeđen sok od limuna može se čuvati dan ili dva u frižideru, a ako želite da ga sačuvate na više vremena jednostavno ga izlijte u plastiku za ledene kocke i zaledite ga. Ostatke strugane korice limuna koju koristite u vašim kulinarskim receptima, možete jednostavno odložiti u plastičnu posudu i zalediti, dok vam ponovo ne zatrebaju.

Vrlo rijetko se limun jede svjež kao i ostalo voće, zbog njegove kiselosti, ali se zato sok limuna, kora i strugana korica koriste u mnoštvu jela i pića. Ako preferirate jednostavnost, a želite ga uključiti u svoju ishranu, limunada bi bila savršeni odgovor za vas. Osim limunade tu su i mnoštva drugih pića i koktela sa limunom. Limun je neizostavni dio jela sa ribom. Osim marinadi ribe, tradicionalno se služi uz ribu ili jednostavno čini dekorativni dio jela. Isto tako, limun je sastojak slatkih jela, kolača, sladoleda, marmelada, mousseva, sorbeta i još mnogih drugih…

Reference:

Povezani članci