Brusnice

Ostali nazivi: -; engleski naziv: cranberry; njemački naziv: preiselbeere, latinski naziv: vaccinium vitis-idaea.

Brusnica je bobičasto voće crvene boje, namirnica koja danas ima jako veliku ulogu u doprinosu zdravlju zbog svog nutritivnog sastava. Grm brusnice je pokrovnog oblika, grančice su mu drvenaste i listovi su mu okrugli, sitni i tamno zelene boje. Na izdancima biljke se pojavljuju cvjetovi u obliku zvona. Iz cvjetova se rađaju plodovi, koji su najprije bijele boje, a zatim kad dozriju dobijaju svoju jarku crvenu boju. Period kada dozrijevaju i kada se mogu naći svježe na pijacama su uglavnom avgust i septembar. Ova biljka može da podnese vrlo niske temperature, čak i do -40 stepeni celzijusovih, tako da je najviše rasprostranjena na sjevernoj hemisferi. Brusnica se može naći na tlu koje je dosta kiselo i puno humusa.

Ovo crveno bobičasto voće ima malo kiselastiji ukus zbog prisutnosti veće količine vitamina C, a takođe, imaju dosta provitamina A (betakaroten), vitamina grupe B (B1, B2 i B3) i vitamina E. Sadrži dosta minerala, a najviše kalijuma. Sa nutritivnog spektra gledanja nema ništa masti i ugljenih hidrata, a ima vrlo malo natrijuma. Sadrži moćne antioksidanse koji su neophodni ljudskom organizmu. Neki od njih su antocijan i proantocijan od koga dobijaju crvenu boju, zatim hipurična kiselina koja brusnici daje antibakterijska i antifugalna svojstva. Sadrži i bioflavonoid koji takođe ima antibakterijska svojstva. Brojni flavonoidi u brusnici koji su potrvđeni labaratorijskim istraživanjima su lansirali brusnicu kao jednu od top namirnica koje se neizmjerno cijene u zdravoj prehrani.

Brusnica potiče sa predjela Sjeverne Amerike, gdje su je prvo koristili njeni starosjedoci Indijanci. Oni su i tada u to vrijeme shvatili kakve blagodati nudi brusnica, te su je koristili u svrhu liječenja, kao hranu, boju za tkaninu, čak su je korisitili kao prirodni konzervans. Poslije prvih dolazaka evropskih doseljenika u Ameriku proširilo se znanje o raznovrsnoj primjeni brusnice i tada je postala vrijedna kompenzaciona roba. Ime „cranberry“ (brusnica) potiče od tih prvih evropskih doseljenika koji su je tako nazvali jer njihovi mali roza pupoljci podsjećaju na glavu ždrala (crane) i zato što su bobičaste (berry).

Kapetan Henri Hol je 1816 godine postao prvi uspješni uzgajivač brusnica u Americi. Nekoliko godina poslije, osnovana je i prva asocijacija proizvođača brusnice. Danas se brusnica uzgaja i u sjevernim dijelovima Evrope, međutim najveći proizvodač do danas su Sjedinjene Američke Države, koje u toku jedne godine vrše žetvu brusnice na prostoru od 40.000 hektara. Postoji više varijanti brusnica, što zavisi od klime i kiselosti tla na kojem se uzgajaju, a najpoznatije su američka i evropska brusnica. Kod nas brusnica odlično uspjeva u planinskim predjelima.

Kao namirnica brusnica ima široku primjenu u ishrani. Od plodova, pa čak i od lišća (koje se bere poslije plodova) prave se čajevi, zatim od svježih plodova prave se sokovi, džemovi, pekmezi, aromatizirane vode od brusnice, razni umaci i pite. U Americi su postale tradicionalan i neizostavan dio u gozbi za Božić i Dan zahvalnosti. Umaci od brusnice daju posebnu aromu i okus, te se služe uz različite vrste mesa. Mogu biti dodatak mnogim desertima, frapeima, kupovima i kremama. Sa farmaceutskog tržišta od brusnice se u prodaji mogu naći kapi brusnice koje djeluju kao uroantiseptik pri upali mokraćnih kanala, ili kao tablete koje se dobijaju od ekstrakta brusnice koje takođe djeluju na infekcije mokraćnih puteva.

Brusnice - Detaljne nutritivne vrijednosti

Kupovina i čuvanje

Svježa brusnica se može naći na pijacama, tokom avgusta i septembra jer je tad vrijeme njihovog zrenja. U ostalo vrijeme može se naći u supermarketima smrznuta ili sušena. Sušene brusnice su puno više popularne na ovim prostorima, ukusne su za jesti, a mogu se pripremati razni džemovi, umaci i ostala jela. Popularan je i sok od brusnice. Svježe kupljene brusnice čuvaju se u frižideru na nižim temperaturama i tako mogu opstati oko 15 dana, a ako imate veću količinu koju nemožete iskoristiti za to vrijeme, možete ih zamrznuti. Prvo ih stavite na ravnu površinu i onda ih stavite u zamrzivač, a kad se zamrznu premjestite ih u vrećicu. Zamrznute mogu stajati od 10-12 mjeseci.

Uticaj na zdravlje

Brusnica prvenstveno utiče na prevencije infekcije urinarnog trakta jer ne dopušta da se za stijenke kanala lijepe bakterije E. Coli koja je najčešće zaslužna za upale mokraćnih kanala. Daljim istraživanjima dokazano je da utiče na smanjenje djelovanja bakterije Helicobacter pylori, koja uzrokuje čir na želudcu. Sok od brusnice sprječava razvoj štetnih mikroorganizama. Zbog visoke koncentracije C vitamina preporučuju se osobama koje su izložene velikom stresu i koje imaju manjak vitamina C u organizmu. Bioflavonoidi imaju antioksidativna dejstva koja smanjuju rizik od kancerogenih oboljenja. Antioksidansi sprječavaju negativno uticanje slobodnih radikala koji se stalno proizvode u ljudskom organizmu. Antioksidanski brusnice igraju veliku ulogu u zaštiti kardiovaskularnih oboljenja i bolesti srca.