Kalcijum

Kalcijum je hemijski element sa simbolom Ca i atomskim brojem 20. To je siv alkalni metal koji je čistom stanju veoma reaktivan. Peti je element po količini u zemljinoj kori. Kalcijum se najčešće pojavljuje u vidu jedinjenja, od kojih je najpoznatiji kalcijum karbonat dio skoro svake stijene. Biološki, kalcijum je esencijalan za sve žive organizme.

Hrana bogata kalcijumom: mlijeko, sirevi, jogurt, kefir (svi mliječni proizvodi), zeleno povrće, voćni sokovi, riba, narandže, bademi, pasulj, zobene i kelj.

Biološka funkcija

Bez kalcijuma naše tijelo ne bi funkcionisalo. Kalcijum je najvažniji u fiziologiji i funkcionisanju ćelija. Ćelijski procesi signaliziraju jedni drugima stanja preko kalcijuma, kroz prolazak kalcijumovih jona u citoplazmu i iz nje. Glavni je gradivni materijal kostiju i zuba. Kalcijum reguliše kontrakciju svih mišićnih ćelija. Kalcijum se uz pomoć vitamina D apsorbira kroz crijeva dok se postojeći kalcijum u krvotoku reapsorbira u bubrezima. Kalcijum može biti i apsorbovan iz kostiju organizma, ovu apsorpciju kontroliše paratiroidni hormon koji luči doštitna žlijezda. 99% kalcijuma u organizmu je sadržano u kostima i zubima dok 1% učestvuje u radu ćelija. Normalne vrijednosti kalcijuma za odrasle su od 2,14 do 2,53 mmol/L.

Nedostatak kalcijuma

Hipokalcemija je poremećaj elektrolita koji nastaje zbog nedovoljne koncentracije kalcijuma u krvi. Nedostatak kalcijuma može biti uzrokovan raznim poremećajima i bolestima. Najčešći uzroci su nedostatak paratiroidnog hormona, nedostatak vitamina D, previše smanjene količine ili previše povećane količine magnezijuma u krvi te nedovoljan unos kalcijuma prehranom. Simptomi nedostatka kalcijuma su sledeći: parastezije, tetanija, laringospazam i srčane aritmije.

Hiperkalcemija

Hiperkalcemija je povećana količina kalcijuma u krvi. Hiperkalcemija je obično posljedica abnormalno aktivne paratiroidne žlijezde ali i bolesti koje su vezane za bubrege. Međutim hiperkalcemija može nastati i uslijed pretjeranog unosa kalcijuma u dijeti, medikacija koje sadrže litijum, raznih tumora i prejteranog unosa vitamina D.
Hiperkalcemija je rijetka i zahvata samo 1% populacije i detektuje se veoma lako u ranim počecima. Glavni simptomi hiperkalcemije su: zatvor, mučnine, bolovi u mišićima, loš apetit, povraćanje, grčevi, slabost, žeđ, često uriniranje, apatija, depresija, nervoza, gubitak memorije te bol u kostima.

Preporučeni unos kalcijuma

Preporučene količine dnevnog unosa kalcijuma za odrasle su od 1000 do 1300 miligrama. Međutim preporučena količina se mijenja zavisno od starosti osobe. U tabeli ispod su preporučeni unosi kalcijuma zavisno od starosti i pola:

0-6 mjeseci 200 miligrama
7-12 mjeseci 260 miligrama
1-3 godine 700 miligrama
4-8 godina 1000 miligrama
9-18 godina 1300 miligrama
19-50 godina 1000 miligrama
51-70 godina muškarci 1000 miligrama, žene 1200 miligrama
71+ godina 1200 miligrama

Hrana bogata kalcijumom

Mliječni proizvodi su glavni izvor kalcijuma u ishrani. Mlijeko, sirevi, jogurt i kefir su izuzetni izvori kalcijuma. Mimo mliječnih proizvoda dobri izvori kalcijuma su zeleno povrće, voćni sokovi, riba, salata, sojino mlijeko, narandže, bademi, bijeli pasulj, sjemenke susama, zobene pahuljice, kelj, ostalo lisnato povrće.

Reference:
Bringhurst R, Demay MB, Kronenberg HM. Hormoni i poremećaji minerala u metabolizmu u Wilijamsovoj knjizi endokrinologije. 11to izdanje. Filadelfija.
Wysolmerski JJ, Insogna KL. Doštitne žlijezde, hiperkalcemija i hipokalcemija. U: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23ce izdanje. Filadelfija.

Povezani članci